افتالموسکوپ

افتالموسکوپ

افتالموسکوپ (ophthalmoscope) از دو کلمه (ophthalm (o به معنی چشم و scope به معنی نمایش تشکیل شده است و در کل به معنی چشم بینی یا معاینه چشم است.

افتالموسکوپ چیست؟

افتالموسکوپ، وسیله‌ای است که برای معاینه چشم استفاده می‌شود. مهمترین مزیت استفاده از آن، تعیین سلامت رتین و محفظه ویتروس است. در بیماران مبتلا به سردرد، یافته دیسک‌های بینایی متورم یا ادم پاپیلا، علامت کلیدی می‌باشد و نشانه افزایش فشار داخل جمجمه‌ به علل مختلفی مانند هیدروسفالی، افزایش فشار داخل جمجمه‌ای خوش‌خیم (سودوتومور سربری) یا تومورهای مغزی ایجاد می‌شوند.
در بیماران مبتلا به دیابت قندی؛معاینه مرتب چشم توسط افتالموسکوپ (هر ۶ ماه تا یک سال، یک بار) برای غربالگری و تشخیص زودرس رتینوپاتی دیابتیک که از علل مهم از دست دادن بینایی است، لازم است.

تاریخچه

اگر چه افتالموسکوپ در ابتدا توسط «چارلز بابج» در سال ۱۸۴۷ ساخته شد، اما تا سال ۱۸۵۱ که توسط Herman von Helmholtz، دوباره ابداع شد و کاربرد آن و مفید بودنش، کشف شد، استفاده نمی‌شد. وقتی نحوه کارکرد آن در فرانسه آموزش داده می‌شد، Anagnostakis، چشم پزشک یونانی با ایده ساخت دستگاهی که توسط دست نگاه داشته می‌شود و یک آیینه محدب به آن اضافه شده است، نوع جدیدی از آن را معرفی کرد. پس از وی، Liebreich، با الهام از مدل آناگنوستاکیس، مدلی را ابداع کرد که در عمل بسیار کاربرد داشت و هنگامی که آن را در اولین کنفرانس چشم‌پزشکی در بروکسل به سال ۱۸۵۷ معرفی کرد، در میان چشم پزشکان، بسیار محبوبیت یافت. در سال ۱۹۱۵، دو دانشمند دیگر، اولین نوع مستقیم آن را که به صورت دستی به کار می‌رود، ابداع نمود که امروزه توسط پزشکان در سراسر دنیا استفاده می‌شود.

طرز کار دستگاه

در هنگام استفاده از این وسیله فرد مشاهده کننده می توانند با شخص فاصله ای در حدود یک دست داشته باشد و تصویر معکوس شده توسط یک عدسی محدب مشاهده شود. مهمترین مزیت استفاده از آن، تعیین سلامت رتین و محفظه ویتروس است. با این وسیله معاینه کننده از طریق سوراخ مردمک می تواند سطح شبکیه چشم و اجزای آن را شامل بررسی عروق خونی – دیسک اپتیک یا سر عصب بینایی و ماکولا یا لکه زرد چشم را بررسی کند. به عبارت دیگر با این وسیله بیماری‌های سطح خلفی چشم بررسی می شود.

انواع افتالموسکوپ

افتالموسکوپ دارای ۳ نوع مستقیم، غیرمستقیم و Slit-lamp است.

۱-افتالموسکوپ مستقیم از یک نور فلاش کوچک و منبع نور همراه با تعداد زیادی لنز چرخشی که می‌تواند تا ۱۵ برابر بیشتر، بزرگنمایی داشته باشد تشکیل شده است. از این نمونه، به طور معمول در معاینات رایج پزشکی استفاده می‌شود.نور مستقیمی از افتالموسکوپ به درون چشم از طریق قرنیه برای دیدن پشت کره چشم، تابانده می‌شود.

۲- افتالموسکوپ غیر مستقیم ، از یک چراغ که به دور سر بسته می‌شود و یک لنز که توسط دست نگاه داشته می‌شود، تشکیل شده است. این نوع، میدان دید بیشتری از درون چشم، فراهم می‌کند. هم ‌چنین دید بهتری از قسمت قدامی چشم (فوندوس)، حتی اگر لنز چشم توسط بیماری کاتاراکت کدر شده باشد، ارایه می‌کند. نوع غیرمستقیم خود دارای دو زیرمجموعه monocularو binocular است.
در نوع غیرمستقیم، بیمار می‌تواند در حالت‌های خوابیده یا نیمه نشسته قرار بگیرد. در این نوع نور بسیار روشن به چشم تابانده می‌شود که البته می‌تواند ناراحت کننده باشد اما دردناک نیست. این نوع نیاز به تبحر و زمان بیشتری دارد و پزشک می‌تواند رتین داخلی را ببیند.

۳- دستگاه Slit- lampدر جلوی چشم بیمار قرارمی‌گیرد. به علاوه لنزهای آن در نزدیکی چشم جای می‌گیرند و این امکان را به پزشک می‌دهد که قسمت فوندوس را هم معاینه کند. این مدل، مزایای دید سه بعدی، همراه با بزرگنمایی افتالموسکوپی مستقیم را دارد. میدان دیدی را که این مدل تامین می‌کند پهن‌تر از افتالموسکوپی مستقیم است اما به اندازه افتالموسکوپی غیرمستقیم نیست.

انواع افتالموسکوپی غیرمستقیم و Slit-lamp، پس از چکاندن قطره در چشم و باز شدن قرنیه، استفاده می‌شود اما نوع مستقیم می‌تواند در چشم‌های با قرنیه دیلاته یا غیردیلاته استفاده شود. این قطره‌ها می‌تواند برای ساعت‌ها، اختلال دید ایجاد کند که رعایت احتیاطات لازم را می‌طلبد. قبل از استفاده از آن ها نیز باید از بیمار در مورد آلرژی به این داروها، استفاده از هر نوعی از دارو یا سابقه داشتن گلوکوم در بیمار یا خانواده وی، سوال کرد. این تست‌ها به خودی خود، خطری ندارند ولی قطره‌های استفاده شده می‌تواند به ندرت ایجاد مشکلات زیر را نماید.
تهوع
استفراغ
خشکی زبان
گرگرفتگی
گیجی
حمله گلوکوم زاویه بسته
نتایج غیرنرمال معاینه، می‌توانند شامل هر گونه بیماری چشم مانند
وتیروس کدر
رتین جدا شده
مشکلات عصب بینایی
تخریب ماکولار
تغییرات ناشی از گلوکوما

دقت دستگاه

از آنجا که با این تست می‌توان بسیاری از بیماری‌های جدی را در مراحل اولیه تشخیص داد، افتالموسکوپی به عنوان یک تست با ارزش شناخته می‌شود و دقت آن تا ۹۵-۹۰درصد تخمین زده می‌شود.همچنین عوارض دیگر بیماری‌های خونی و قلب، بیماری‌های مغز و دیابت را نیز مشخص می کند.

ويژگی های يک افتالموسكوپ خوب

افتـالمـوسكوپ‌ها معمولا وسايل قابل حملی هـسـتـنــد كـه مـی تـواننـد جـزئيـات چشـم را جهـت تـشـخيص بهتر، واضح‌تر و بزرگ‌تر نشان دهند. بـرخـی ويـژگـی هـا مـانـنـد پـوشـش مـقـاوم در بـرابر ضربه‌های شديد و طيف گسترده تنظيمات مربوط به روزنه عبور نور، مي تواند كار پزشک را آسان تر كـنـد. لامـپ‌هـای هـالـوژن نـيـز كـمـک مـی ‌كـنـند تا كـارآمـوز بـتـواند بين وريدهای چشم، تمايز قائل شود. تنوع در طراحی اين وسيله، بدان معنا است كه اين ابزار به بهترين وجه ممكن و متناسب با نياز كاربر در دسترس قرار گرفته است.

۱- ماركی شناخته شده هر چند با هزينه بالاتر انتخاب كنيد. چون آخرين فناوری و كيفيتی برتر در دسترس شما قرار می‌گيرد.

۲-افـتـالـمـوسـكـوپـی را انـتـخاب كنيد كه لامپ هالوژن دارد. اين لامپ‌ها، روشنايی طولانی مدت با شدت نور بيشتری را فراهم می كنند. در نتيجه مـی‌تـوانـيـد رنـگ واقـعـی بـافـت در چشم بيمار را مشاهده كنيد.

۳-قيمت قطعات يدكی مارک‌های مختلف اين وسيله را مقايسه كنيد.

۴-افـتـالمـوسكـوپ‌هـايـی كـه بـر روی سـر قـرار می‌گيرند، قيمت بالاتری دارند. با اين حال آزادی عـمـل بيشتری به پزشک جهت استفاده از دست می‌دهند.

۵- تعيين كنيد كه به کدام نوع از افـتــالـمــوسـكــوپ‌هــا نـيـازمنـديـد. افتـالمـوسكـوپ مـسـتـقـيـم بـيـشتر برای بررسی ناحيه خلفی چشم ترجيح داده می‌شود، در حالی كه نوع غير مستقيم وضـوح بهتری از قسمت‌های برجسته چشم در اختيار پزشک قرار می‌دهد.

انواع افتالموسکوپ از نظر طراحی

۱-افتـالمـوسكـوپ قـابل حمل: سايز اين نوع وسيله، می‌تواند به اندازه و سبكی يک قلم باشد يا اينكه از فلزات سنگين ساخته شود.

۲- افـتــالـمــوسـكــوپ ديـواری: ايـن طـراحـی، امكانات بهتری را در اتاق معاينه يا كلينيک‌ها ارائه می‌دهد. افتالموسكوپ ديواری می‌تواند توسط باتری كار كند يا قابل شارژ با برق شهر باشد.

نگهداری افتالموسکوپ

۱-از اين وسيله در اطراف حرارت يا شعله باز اسـتـفـاده نـكـنـيـد. هـمـچنين آن را از گرد و غبار و رطوبت دور نگه داريد.

۲-تنها از فيوزی كه در دفترچه راهنمای كاربر مشخص شده، استفاده كنيد.

۳-كـابـل بـرقـی را كـه بـه هـمـراه وسـيله عرضه می‌شود، به كار گيريد.

۴-قـبــل از تـعــويــض فـيـوز و كـابـل، دستگـاه را خاموش كنيد.

۵-هـنـگــامــی كــه از وسـيـلــه بــرای مــدت زمـان طـولانـی استفـاده نمـی كنيـد، جهـت جلوگيری از صدمه و آلودگی، آن را در كاور مخصوص خود قرار دهيد.

۶-در افتـالمـوسكـوپ‌هـای قابل شارژ، انتهای دستـه بـايـد تميـز بـاشـد تـا از شـارژ صحيـح وسيله اطمينان حاصل كنيد.

۷-در صورت بروز مشكل، در ابتدا به دفترچه راهنمـا مـراجعه فرماييد. اگر دستگاه هنوز هم به درستی كار نمی‌كند از نمايندگی‌های مجاز كمک بگيريد.

۸-در افتالموسکوپ های قابل حمل در صورتی که ازآن کمتر استفاده می شود بهتر است که باطری آن را خارج کنیم تا از خراب شدن باطری و دستگاه جلوگیری شود.