اخبار مدرسه مهندسی پزشکیپزشکیمجله پزشکی و سلامتمقالات پزشکی

همه چیز درباره لنزها

همه چیز در مورد لنز-مدرسه مهندسی پزشکی-iranianbme.com

همه چیز درباره لنزها

انواع لنزها

انواع لنزهای تماسی

لنزهای تماسی به طرق مختلفی تقسیم بندی می شوند:

براساس نوع ماده ای که لنز از آن ساخته شده است به دو نوع تقسیم می شوند:

–    لنزهای تماسی نرم

–    لنزهای تماسی سخت نافذ اکسیژن

براساس اصلاح نوع عیوب انکساری به سه گروه تقسیم می شوند:

–    کروی (برای اصلاح دوربینی و یا نزدیک بینی)

–    توریک (برای اصلاح آستیگماتیسم)

–    دوکانونی (برای اصلاح پیرچشمی)

براساس برنامه زمانی استفاده از آنها، به دو گروه تقسیم می شوند:

–    لنزهای روزانه

–    لنزهای طولانی مدت یکبار مصرف

 

تقسیم بندی لنزهای نرم از نظر رنگ

لنزهای نرم از نظر رنگ به دو گروه لنزهای رنگی و لنزهای غیررنگی تقسیم بندی می شوند و لنزهای رنگی هم به صورت نمره دار و هم به صورت بدون نمره با رنگ های متنوع تولید می شوند. لنزهای رنگی بدون نمره خودشان انواع مختلفی دارند نوع معمول آنها لنزهایی هستند که صرفا جنبه زیبایی دارند و افرادی که دارای بینایی طبیعی هستند جهت زیبایی از این لنزها استفاده می کنند. نوع دیگر این لنزها لنزهای زیبایی هستند اما افرادی از این لنزها استفاده می کنند که ممکن است چشمشان بدلیل کدورت های وسیع قرنیه ای بینایی نداشته باشد و از این لنزها جهت زیبایی و پوشاندن لک یا کدورت قرنیه خود جهت همرنگ شدن با چشم دیگرشان استفاده نمایند. اصطلاحا به این نوع لنزها بلک پوپیل گفته می شود. نوع دیگر اینها لنزهایی هستند که یک دست تک رنگ هستند با مردمک شفاف که در افراد کوررنگ استفاده می شود.

لنزهای تماسی نرم

این نوع لنزها که اغلب لنزهای هیدروفیل (آب دوست) نیز نامیده می شوند، شامل طیف وسیعی از لنزهای تماسی موجود می باشند. لنزهای تماسی نرم قادر به اصلاح نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم می باشند. این لنزها بسیار نازک بوده و سطح قرنیه را بطور کامل می پوشانند. جنس آنها از پلاستیک قابل انعطاف است و آب بیشتری را جذب می کنند و در نتیجه اکسیژن بیشتری به قرنیه می رسد.

لنزهای نرم روزانه: این لنزها ارزان ترین نوع هستند. این لنزها شب، هنگام خواب برداشته می شوند و صبح روز بعد مجددا در چشم گذاشته می شوند. این لنزها را نباید طولانی مدت (حداکثر ۱۸ ساعت در روز) استفاده کرد.

لنزهای طولانی مدت: این لنزها را می توان شب ها موقع خوابیدن نیز استفاده کرد اما باید حداقل هفته ای یک بار آنها را از چشم در آورد و کاملا تمیز و ضدعفونی کرد. بدلیل احتمال بیشتر عفونت قرنیه (با هر شب خوابیدن بیشتر با لنز)، این لنزها کمتر پیشنهاد می شوند.

لنزهای یک بار مصرف: این لنزها گرانتر بوده ولی مناسب تر و راحت تر هستند. این لنزها شب هنگام درآورده و دور انداخته می شوند و صبح روز بعد لنز دیگری در چشم گذاشته می شوند. این لنزها گاهی برای افرادی که آلرژی دارند و یا در کسانی که زود لنزشان رسوب می گیرد، پیشنهاد می شوند. لنزهای رنگی و توریک نیز می توانند از نوع یک بار مصرف باشند.

لنزهای توریک: این لنزها می توانند آستیگماتیسم را اصلاح کنند اگرچه گاهی اوقات بخوبی لنز سخت نافذ اکسیژن قادر نخواهند بود که آستیگماتیسم را اصلاح کنند. قیمت این لنزها معمولا گرانتر از سایر انواع لنزهای نرم است.

لنزهای تماسی سخت

لنزهای سخت فعلی از نوع نفوذپذیر به گاز RGP هستند و لنزهای سخت قدیمی که از جنس RMMA و غیرقابل نفوذ به اکسیژن بودند امروزه دیگر کاربردی ندارند. لنزهای RGP بدلیل قابلیت خوب عبوردهی اکسیژن و توانایی اصلاح آستیگماتیسم تا چهار دیوپتر و کیفیت برتر بینایی انتخاب ارجح برای اغلب افرادی است که نمی توانند از لنزهای نرم استفاده نمایند. کنتاکت لنزها را نباید به طور اشتراکی استفاده کرد. این کار می تواند خطر ابتلا به عفونت های خطرناک را در پی داشته باشد. این نوع لنزها همانند سایر کنتاکت لنزها باید در هر استفاده تمیز شده و در محلول مناسب نگهداری شوند.

تهیه این لنزها حتی در صورتی که چشم شخص فاقد هرگونه عیب انکساری باشد باید بعد از انجام معاینه و بررسی انحنا و سلامت قرنیه و اطمینان یافتن از کافی بودن میزان و کیفیت اشک چشم صورت گیرد.

استفاده از لنزهای تماسی

–    قوز قرنیه

–    افرادی که دچار نامنظمی سطح قرنیه هستند.

–    افرادی که تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گرفته اند و به هر علتی از لنز داخل چشمی در آنها استفاده نشده است.

–    اصلاح عیوب انکساری چشم مانند: نزدیک بینی، دوربینی، آستیگمات، پیرچشمی

–    استفاده درمانی در بیماریهای قرنیه چشم مانند: افرادی که دار زخم های طول کشیده قرنیه هستند طبق نظر پزشک متخصص ممکن است جهت تسریع ترمیم زخم از لنز تماسی نرم استفاده نمود.

محدودیت استفاده از لنز

–    افرادی که مبتلا به چشم خشک هستند.

–    بیماران مبتلا به بیماریهای لبه پلک مانند بلفاریت.

–    افرادی که مکررا دچار عفونت چشمی از جمله تب خال چشم می شوند.

–    افرادی که در آب و هوای خیلی خشک زندگی می کنند.

برخی از بیماریهای غیرچشمی که استفاده از لنز را دچار مشکل می کنند عبارتند:

–    بیماری قند، پرکاری غده تیروئید، بیماریهای دست و دهان مانند تب خال به علت تماس دائم دست و چشم، افرادی که دارای زمینه حساسیت و آلرژی هستند و بالاخره افرادی که مبتلا به بیماری آکنه روزاسه هستند از این جمله می باشند.

 

روش تمیزنمودن لنز

وقتی لنز از روی چشم برداشته می شود، قبل از هرچیز لازم است تمیز گردد. لنزهای تماسی نرم بسیار ظریف هستند و باید با احتیاط و دقت دستکاری شوند وگرنه ممکن است آسیب ببینند.

–    دستهایتان را کاملا بشویید تا کثیفی و جرم های آلوده را به چشمانتان وارد نکنید. از صابون های مرطوب کننده استفاده نکنید چون برای لنز شما خوب نیستند. دستهایتان را با حوله ای خشک کنید که پرز نداشته باشد.

–    ابتدا لنز یک چشم را خارج کنید با محلول مخصوص تمیز کنید تا مواد آرایشی شسته شود. بعضی محلول ها نیاز به سائیدن لنز دارند ولی بعضی دیگر فقط با ریختن محلول روی لنز تمام رسوبات را پاک می کنند. به هنگام به کارگیری محلول پاک کننده روی لنزهای تماسی نرم، لنز را به طور خطی (عقب و جلو) و نه دایره ای شکل بمالید.

–    این کار باعث به حداقل رساندن احتمال پارگی و پریدگی لبه های نازک لنز می شود. از پاک کردن لبه های خارجی یعنی جایی که مواد زائد تجمع پیدا می کنند، اطمینان حاصل نمایید. به هنگام مالش جلو و عقب لنز انگشت شما باید از لبه لنز خارج شود و به کف دست برسد تا مطمئن شوید لنز کاملا پاک شده است. سپس لنز را برگردانید و این کار را روی سطح دیگر لنز تکرار نمایید. پس از تمیز کردن لنز آن را کاملا شستشو دهید.

–    بلافاصله پس از پاک کردن لنزها هرکدام را به طور کامل با محلول ضدعفونی کننه بشوئید تا مواد زائد نرم شده برداشته شوند. سپس هرکدام را در فرورفتگی مناسب خود در محفظه قرار دهید. هنگامی که هر دو لنز را در محفظه نگهداری قرار دادید هرکدام از فرورفتگی ها را به اندازه کافی با محلول ضدعفونی کننده پرکنید به نحوی که سطح لنزها را بپوشاند. پوشیده شدن کامل لنزها با محلول را کنترل کنید.

–    تمام این مراحل را برای لنز چشم مقابل انجام دهید.

–    هرگز به نوک ظرف محلولتان دست نزنید و آن را با هیچ سطحی مثل دست یا صورت تماس ندهید.

–    هرگز لنزتان را زیر شیر آب نشوئید زیرا ممکن است آلوده شود.

–    وسایل لنز تماسیتان را تمیز کنید خصوصا جای لنزتان را حتما با آب گرم تمیز بشوئید و در معرض هوا خشک کنید.

–    جای لنزتان را هر ماه ۱ مرتبه دور بیاندازید و از جالنزی جدید استفاده کنید تا ریسک عفونت کاهش یابد.

–    لنزتان را یک بار در روز تمیز کرده و ضدعفونی کنید تا هم چشمتان سالمتر باشد و هم با لنز راحتتر باشید.

–    هرگز لنز خود را به دیگران جهت استفاده قرض ندهید زیرا از این طریق علاوه بر خطر آلودگی لنز احتمال انتقال بیماریهای عفونی جدی مانند هپاتیت و ایدز وجود دارد.

 

آلودگی، تحریک و خشکی

«آلودگی» از سه منبع اصلی به دست می آید:

–    رسوبات اشکی (چربی ها، روغن ها، پروتئین ها، نمک ها، مایعات چشمی دیگر)

–    رسوبات انگشت (روغن، باکتری ها، نیکوتین)

–    رسوبات اتفاقی (دود، آلودگی ها، ریمل، اسپری مو، سایه چشم)

–    تحریک غالبا در نتیجه تراکم مواد زائد ایجاد می شود. این تراکم روزنه های لنز تماسی نرم را می بندد و می تواند به موارد زیر منجر شود: (ناراحتی، بینایی ضعیف، تحریک چشمی)

–    خشکی هنگامی رخ می دهد که اشک طبیعی و مایعات چشمی دیگر از لنز تبخیر شوند: لنز، نرمی و انعطاف خود را از دست می دهد و درعوض شکننده و ناراحت کننده می شود. بینایی تار و ضعیف می شود.

نکات مهم در استفاده از لنز

–    محل سکونت فرد و دسترسی وی به تجویزکننده لنز در مواقعی که مشکل حادی برای فرد ایجاد شده باشد.

–    توانایی فرد در نگهداری لنز مهم است. مثلا افراد مسن، توانایی گذاشتن و برداشتن لنز را ندارند.

–    شغل فرد و محیط زندگی فرد در استفاده از لنز تماسی اهمیت ندارد.

زندگی در محیط هایی که گرد و خاک وجود دارد، وجود دود، هوای بسیار سرد یا بسیار گرم و نیز کمی تراکم اکسیژن مثلا در مناطق کوهستانی را باید درنظر داشت. اصولا نگهداری لنزهای تماسی نرم به خوبی وضعیت اول آنها یعنی محافظت آنها در برابر آلودگی، تحریک، خشکی می باشد.

چگونه مراقب باشیم؟

۱-نكته اول این است كه بدون مشورت با پزشك از لنز چشمی استفاده نكنید. لنزهائی كه از طریق افراد غیرمتخصص به دستتان میرسد، هیچ تضمینی از نظر رعایت استانداردها و تطابق با چشم شما ندارد.اكثر لنزهای وارداتی از كشور چین هستند كه متاسفانه با قیمت نازلی به فروش میرسند و عوارض بسیاری را برای مصرف كنندگان داشته و دارند. در بسیاری از موارد،هنگام مراجعه به چشم پزشك فقط یك راه باقی مانده : تخلیه چشم. نكته دیگر آنكه لنزها برای افراد فراموشكار و بیقیدوبند و افراد بیتوجه به نظافت دستها و بهداشت فردی بسیار خطرناكند. همچنین افرادی كه نمیتوانند با اشیاء ریز و ظریف كار كنند یا چشمان خشكی دارند نیز لنز مناسب نخواهد بود. حتما هنگام خرید لنز به تاریخ مصرف و مدت زمان مجاز استفاده از لنزتان توجه كنید و هرگز از لنزهای بدون تاریخ مصرف یا تاریخ مصرف گذشته استفاده نكنید.

۲-برای گذاشتن لنز ابتدا دستهایتان را به خوبی بشویید تا كثیفی و جرمهای آلوده را به چشمتان وارد نكنید. برای شستن دستها از صابونهای مرطوب كننده و كرمدار و اسانس دار استفاده نكنید چون برای لنز شما خوب نیستند. دستهایتان را پس از شستشو با حولهای خشك كنید كه پرز نداشته باشد. پس از این كار ابتدا باید یاد بگیریم كه چگونه لنزمان را پشت و رو نگذاریم. وقتی كه لنز را روی انگشت میگذارید و مقابل چشمانتان قرار میدهید اگر <یو> شكل باشد درست است اما اگر لبه های <یو> به خارج كشیده شده باشد لنزتان پشت و رو شده است. بعد از گذاشتن لنز چنانكه كوچكترین مشكلی برای چشمتان ایجاد شد مثلا دردچشم یا قرمزی ایجاد شد حتما به پزشك مراجعه كنید. اگر قصد رفتن به استخر و شنا كردن را دارید باید هنگام شنا لنزها را از چشمتان خارج كنید.

۳ -فرقی ندارد كه از لنزهای تماسی نرم استفاده میكنید یا سخت. زیرا بسیاری از عفونتهای ویروسی مانند آدنوویروسها و عفونتهای آسیبی مانند آكانتوموبا و یا عفونتهای آنكلوزونی می توانند از طریق آب استخر به چشم منتقل شوند. از طرفی مواد ضدعفونی كنندهای همچون كلر كه جهت تمیز كردن آب استخرها مورد استفاده قرار میگیرد چنانچه با غلظت بیش از حد مجاز در استخر ریخته شده باشند میتوانند باعث خراب شدن لنز و سوزش و قرمزی و حتی زخمهای قرنیه شوند. هر بار كه لنز را از چشمتان خارج میكنید ابتدا آن را با محلول مخصوص تمیز كنید تا مواد آرایشی شسته و رسوبات پاك شوند.

 ۴-بعضی محلولها نیاز به سائیدن دارند اما بعضی دیگر فقط با ریختن محلول روی لنز تمام رسوبات را پاك میكنند. بسته به نوع لنزی كه استفاده می كنید و میزان پروتئین كه روی لنز شما رسوب میكند پزشك شما ممكن است محلولهای خاصی را به شما پیشنهاد كند. هر چه عمر لنزتان بیشتر باشد نیاز به این محلولها نیز بیشتر خواهد بود. حال اگر موافق باشید میخواهیم شما را با چند مورد از محلولهای ضدعفونیكننده،پاككننده و شستشو دهنده لنز آشنا كنیم. هر نوع لنز محلول مخصوص به خود را دارد.استفاده از یك محصول درست و بجا و انجام دستورالعملهای روی بسته بندی لنزها بسیار مهم هستند. دنبال نكردن و انجام ندادن دستورالعملها عمر لنز را كوتاه كرده و میتواند قرنیه و بافت اطراف چشم را عفونی كند.

▪ محلول سالین:

برای شستن و نگهداری لنز تماسی است به شرط اینكه از حرارت یا اشعه ماوراء بنفش برای ضدعفونی كردن لنز تماسی استفاده نمایید. اگر از قرصهای آنزیمی و یا وسائل ضدعفونی كننده استفاده میكنید هم نیاز به محلول نرمال سالین دارید. ماده پاك كننده روزانه، برای پاككردن لنز تماسی است. شما باید چند قطره از آن را روی كف دستتان قرار دهید و بااحتیاط لنز را بسائید. این كار را ۲۰ ثانیه ادامه دهید و مطمئن شوید كه هر دو سمت آن كاملا تمیز شده است و بعد از محلولهای دیگر برای شستشو و ضدعفونی كردن استفاده كنید.

▪ محلولهای چندمنظوره:

برای پاك كردن،شستشو و ضدعفونی كردن و نگهداری لنز شما استفاده میشود. تمام این كارها با یك محلول انجام می شود. لنزها را در جا لنزی تمیز با همین محلول میتوان نگهداری كرد و در زمان استفاده نیز لنز را با همین محلول شسته و در چشم میگذاریم.

▪ محلول هیدروژن پراكسید:

برای پاك كردن،ضدعفونی كردن و شستن و نگهداری لنز استفاده میشود. با این محصول لنز را در سبد خاصی قرار داده و آن را میشوئید سپس سبد را در ظرف مخصوص قرار داده و آن را از محلول پر میكنید تا لنز تمیز شود. محلولهای هیدروژن پراكسید حتما باید خنثی كننده داشته باشد كه یا در خود محلول وجود دارد یا بهطور جداگانه قرص خنثی كننده باید استفاده شود تا هیدروژن پراكسید تبدیل به آب شود و واكنشهای حساسیتی ایجاد نكند. بعد از در آوردن لنز از محلول هیدروژن پراكسید، لنزتان را با محلول دیگری بشوئید و داخل چشم بگذارید.

▪ وسائل پاك كننده و ضدعفونی كننده:

وسائل پاك كننده از امواج اولتراسوند و وسائل ضدعفونی كننده از امواج ماوراء بنفش یا حرارت استفاده می كنند. ابتدا لنز را شسته و سپس در این وسائل قرار دهید و با محلول پر كنید و آن را روشن كنید تا لنز شما پاك و ضدعفونی شود.

▪ پاك كننده آنزیمی:

 برای شستن پروتئینها از لنز استفاده می شوند. معمولا هفته ای یكبار از این آنزیم استفاده میشود. ابتدا لنزتان را پاك كنید و بشوئید. جا لنزتان را با محلول خود پر كنید و سپس یك قرص آنزیمی داخل آن بیندازید و صبر كنید تا حل شود و بعد لنزتان را در جالنزی قرار دهید. لنز باید معمولا ۱۵ دقیقه در این محلول بماند و بعد با محلول دیگری آن را ضدعفونی كنید. از بین برنده پروتئین روزانه بهصورت مایع است و روزانه استفاده میشود. میتوان همراه با محلول چند منظوره از آن استفاده كرد، به این صورت كه پس از شستشوی لنز و جالنزی با محلول چندمنظوره، جالنزی را از محلول چندمنظوره پر كنید و سپس یك قطره از محلول از بین برنده پروتئین روزانه به آن اضافه كنید و لنزتان را به روش معمول ضدعفونی كنید.

▪ قطره:

برای نرم كردن چشم و مرطوب نگه داشتن سطح چشم و لنز تماسی است.

محلول برای چشمهای حساس:

اگر به محلولهای لنز واكنشهای آلرژی نشان میدهید و علائمی مثل خارش، اشكریزش، احساس جسم خارجی،قرمزی و ترشحات پیدا میكنید حتما به چشم پزشك مراجعه تا علت آن مشخص شود. اگر علت، حساسیت به محلول بود میتوان از محلولهای مخصوص جهت چشمهای حساس استفاده كرد. یكی از مواردی كه باید به آن توجه كنید این است كه هرگز به نوك ظرف محلولتان دست نزنید و آن را با هیچ سطحی مثل دست یا صورت تماس ندهید. لنزتان را هرگز زیر شیرآب نشوئید زیرا ممكن است آنرا آلوده كنید. جا لنزتان را با آب گرم تمیز بشوئید و در معرض هوا خشك كنید و آنرا ماهی یكبار دور بیندازید و از جالنزی جدید استفاده كنید تا ریسك عفونت كاهش یابد. تمام موارد ذكر شده در مورد لنزهای رنگی نیز صدق میكنند. عدهای از استفادهكنندگان لنزهای رنگی كه از لنز فقط برای زیبائی استفاده میكنند تصور میكنند كه سرم نرمال سالین برای نگهداری لنزشان كافی است. این دست مثل این است كه دستهای كثیف خود را فقط با آب شستشو دهید. سرم فقط محلول شست و شوی لنز است و محلول نگهداری آن نیست.

كراتوكونوس چیست؟

 كراتوكونوس بیماری پیش رونده ای است كه معمولا در سنین نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ زندگی بروز میكند. در این بیماری قرنیه نازك شده و شكل آن تغییر میكند. قرنیه به طور طبیعی شكلی گرد یا كروی دارد ولی در كراتوكونوس قرنیه برآمده و مخروطی شكل میشود. این مسئله بر روی انكسار نور هنگام ورود به چشم تاثیر گذاشته و سبب كاهش وضوح بینایی میشود. كراتوكونوس ممكن است در یك یا هر دو چشم رخ دهد ولی در ۹۰ درصد در هر دو چشم دیده میشود.

 تشخیص كراتوكونوس ممكن است به دلیل بروز و پیشرفت آهسته آن مشكل باشد. این بیماری ممكن است با نزدیك بینی و آستیگماتیسم همراه باشد در نتیجه ممكن است موجب عدم وضوح و تاری دید شود. بیمار همچنین ممكن است دچار هاله بینی و حساسیت به نور باشد. بیماران معمولا در هر بار مراجعه به چشم پزشك نسخه شان تغییر میكند. علت كراتوكونوس مشخص نیست. این بیماری ممكن است ژنتیكی باشد زیرا بیماران متعددی در یك خانواده دیده می شوند.

 در انواع خفیف بیماری، عینك یا لنز نرم ممكن است كمك كننده باشد ولی با پیشرفت بیماری و نازكتر شدن و تغییر شكل بیشتر قرنیه این درمانها دیگر چندان كارساز نخواهد بود. درمان بعدی بیماری استفاده از لنزهای سخت دارای قابلیت نفوذ گاز است. این لنزها قابلیت بیشتری برای اصلاح آستیگماتیسم نامنظم ناشی از كراتوكونوس دارند.قرارگیری مناسب لنز بر روی قرنیه مبتلا به كراتوكونوس كاری ظریف و زمانگیر است. به همین دلیل مراجعات مكرر برای تنظیم لنز و اصلاح نسخه امری قابل انتظار است.

 این فرایند با نازكتر شدن و تغییر شكل بیشتر قرنیه نیاز به تكرار داشته و نسخه بیمار باید مجددا تغییر داده شود. در صورتی كه قرنیه قادر به تحمل لنز سخت نباشد و یا لنز توانایی اصلاح دید بیمار را نداشته باشد قدم بعدی پیوند قرنیه است. بیمار ممكن است حتی بعد از پیوند قرنیه برای دید بهتر به عینك و یا لنز نیاز داشته باشد. در حال حاضر در بیمارانی كه قادر به تحمل لنزهای سخت نیستند و از طرفی انجام پیوند قرنیه بهدلیل عوارض آن در آنها توصیه نمی شود، از روشهای جدیدتری نظیر قرار دادن حلقه های داخل قرنیه مثل Intacsو Ferrara استفاده میشود.

 مطالعه بر روی این روش در چند سال اخیر در جریان بوده و نتایج نشان دهنده بهبود نسبی بیماران است؛ هر چند نشان داده نشده است كه این روش مانع پیشرفت بیماری شود. قابل توجه است كه انجام هیچكدام از اعمال جراحی اصلاح عیوب انكساری نظیر لیزیك و لیزر در بیماران مبتلا به كراتوكونوس به دلیل نازكی پیشرونده قرنیه امكانپذیر نیست.

 

منبع: مجله دنیای سلامت

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا